Balk, It Breahûs
|
| Kerk |
| De kerk is gebouwd in 1728/1729 door timmerman Roelof Saegman, met geldelijke steun van de Staten van Friesland. De achtergevel uit 1729 bevat een glas-in-loodraam met de naam van de timmerman. Alle overige vensters hebben ook glas-in-lood ramen, ze zijn allemaal gemaakt door de firma Houwink uit Sneek en geschonken door de Vrouwen vereniging en gemeenteleden. Er bevinden zich twee 18e-eeuwse familiebanken in de kerk. De toren bevatte oorspronkelijk twee klokken. Beide klokken werden in de Tweede Wereldoorlog op last van de Duitsers weggehaald. Eén klok bleef spoorloos, de andere keerde na de oorlog terug en werd in de toren teruggehangen. In 1997 werd het interieur van de kerk volledig gerestaureerd. Gewelf en muren zijn gerestaureerd en de banken zijn aangepast. It Breahûs is een rijksmonument. |
| Orgel |
| 1843 |
| G.W. en H.B. Lohman uit Groningen en Gouda bouwen het orgel. Het was een één klaviers instrument met aangehangen pedaal. Diverse onderdelen van het orgel stammen uit de periode 1700–1750. De bekronende beelden op de orgelkas zijn op panelen geschilderd. |
| 1904 |
| Revisie door J.F. Kruse uit Leeuwarden. |
| 1960-1962 |
| J. Harkema uit Zuidhorn voert ingrijpende veranderingen aan het orgel door. Hij bouwt het om naar een tweeklaviers orgel met een vrij pedaal. Het klaviatuur wordt verplaatst van de achterkant naar de rechter zijkant. Ook wordt de dispositie gewijzigd. De oude Cornet wordt omgebouwd tot een Sesquialter, de Fagot wordt gewijzigd in een Dulciaan en de Bourdon 16' wordt verplaatst naar het pedaal. Er wordt een Bourdon 8' toegevoegd. De Fluit 4' wordt verplaatst naar het Bovenwerk. De Salicionaal 4' wordt verwijderd en een nieuwe Woudfluit 2' wordt op het tweede klavier geplaatst. Op het pedaal wordt een nieuwe Octaaf 8' geplaatst. |
| 1974-1975 |
| Fa. J. Reil uit Heerde voert een restauratie uit waarbij de eerdere toevoegingen worden verwijderd. Er wordt een nieuw bovenwerk gemaakt en een nieuw vrij pedaal aangebracht. De klaviatuur wordt weer naar de achterzijde verplaatst. Op dinsdag 17 juni 1975 wordt het orgel weer in gebruik genomen met een bespeling door adviseur Klaas Bolt uit Haarlem. |
| ca. 1977 |
| Gebr. Reil brengen een Prestant 4' op een vrije sleep in het Bovenwerk aan. |
| ca. 1982 |
| A. Zuiderhof brengt een Trompet 8' op een vrije sleep van het pedaal aan. |
| Dispositie |
| Hoofdwerk, C - f''' | Bovenwerk, C - f''' | ||||||
|
Prestant Bourdon Holpijp Fluit Octaaf Quint Octaaf Mixtuur Cornet D Trompet Fagot |
8' 16' 8' 4' 4' 3' 2' 3-5 st 6 st. 8' 8'' |
Prestant Roerfluit Fluit Woudfluit Gamba D Flageolet |
4' 8' 4' 2' 8' 1' |
||||
| Pedaal, C - d' | Werktuigelijke registers | ||||||
|
Subbas Octaaf Trompet |
16' 8' 8' |
Tremulant op BW Manuaalkoppel Pedaalkoppel |
|||||
| Geschiedenis over kerk en orgel |
| Verteller | : | Jan Jongepier (1941-2011) |
| Duur | : | 7 minuten en 24 seconden |
| Bron | : | Radio opname Omrop Fryslân uit 2003 |
| Improvisatie |
| Organist | : | Jan Jongepier |
| Duur | : | 12 minuten en 12 seconden |
| Bron | : | Radio opname Omrop Fryslân uit 2003 |